مهر علیشاه گلرویمهر علی شاه گولروی، عالم و صوفی نامدار شبه قاره هند و پاکستان در قرن سیزدهم و چهاردهم/ نوزدهم و بیستم میلادی می‌باشد. ۱ - نسبنیاکان مهرعلی شاه به شیخ عبدالقادر گیلانی نسب می‌بردند که برای تبلیغات دینی از بغداد به هندوستان کوچیدند و در آغاز در سادهوره (بخش ابناله) و سپس در گولره، نزدیک راولپندی اقامت گزیدند. ۲ - زندگینامهمهرعلی در اول رمضان ۱۲۷۵ق/ ۴ آوریل ۱۸۵۹ در گولره دیده به جهان گشود. او دانش‌های نخستین را نزد استادان و به سرپرستی پدرش سیدنذرالدین و داییش سید فضل الدین آموخت و سپس حدود دو سال شاگرد مولانا سلطان محمود در منطقه انگه در بخش سرگودها شد و بر دانش‌های متداول چیرگی یافت. مولانا سلطان محمود به خواجه شمس الدین سیالوی، شیخ نامدار سلسله چشیته ارادت داشت؛ از اینرو مهر علی شاه نیز همراه او به سیال شریف شتافت و با خواجه شمس الدین بیعت کرد و سپس در چکوال بخش جهلم از مولانا برهان الدین درس گرفت و به هندوستان رفت. مهرعلی شاه مدت دو سال در علیگره ازمولانا لطف الله راهنمایی گرفت و سپس نزد شیخ الحدیث مولانا احمد علی در سهارنپور شتافت و در ۱۲۹۵ ق/ ۱۸۷۸ از او مدرک فارغ التحصیلی گرفت و سپس به زهد و ریاضت در کوه‌ها و جنگل‌ها پرداخت. مهر علی شاه به سرعت مدارج عرفان را طی کرد و از خواجه شمس‌الدین سیالوی خرقه خلافت ستاند. همزمان سیدفضل الدین شاه، دایی مهرعلی شاه نیز به او خرقه خلافت قادریه بخشید. ۳ - سفرحجمهر علی شاه پس از دریافت خلعت خلافت به حج و زیارت مرقد نبوی شتاف و در مکه با مولانا رحمت الله کیرانوی و حاجی امدادالله مهاجر مکی (۱۸۹۹) دیدار کرد. آن دو مهرعلی شاه را به سبب زهد و تقوایش به بازگشت به هندوستان توصیه کردند. حاجی امدادالله به او خاطرنشان ساخت که لازم است که شما به کشور خود بازگدید اگر شما در هند باشید آن فتنه گسترش نخواهد یافت». ۴ - ارشاد و تبلیغمهرعلی شاه پس از بازگشت به گولره تا پنجاه سال پیوسته به ارشاد و تبلیغ پرداخت. می‌توان گفت که وی نهضت اصلاح و احیای دین را که به دست خواجه نورمحمد مهاروی در سده دوازدهم هجری/ هیجدهم میلادی آغاز شد، به خوبی پیش برد چنانکه مدارس دینی بسیاری به سبک خانقاه‌های مشایخ چشتیه پاگرفته بود. او افزون بر ارشاد و تدریس، در مسائل دیگر نیز راهنمای مسلمانان به شمار می‌رفت. ۵ - مخالفت با حکومتوی دعوت دربار «جورج پنجم» را به مناسبت جشن تاجگذاری وی در دهلی نپذیرفت، زیرا اهتزاز پرچم غیر مسلمان را در سرزمین با تاریخ هزار ساله اسلامی منافی غیرت دینی می‌دانست. او با مهاجرت مسلمانان هند به افغانستان که به دنبال فتوای مولانا عبدالباری فرنگی محلی روی داد، سخت به مخالفت برخاست. همچنین او اتحاد هندوان و مسلمانان را ناممکن و شرکت مسلمانان را در حزب کنگرة هند خلاف شرع می‌دانست. ۶ - رد مسلک قادیانیاو به توصیه مولانا عبدالباری فرنگی محلی، شیوه شرعی دستیابی مسلمانان به آزادی را اعلام کرد. همچنین از آنرو که میرزا احمد قادیانی (۱۲۵۰-۱۳۲۶ ق) ادعای مسیح موعود و سپس دعوی پیامبری کرد، وی دو کتاب شمس الهدایه فی اثبات حیاه المسیح و سیف چشتایی را یکی پس از دیگری در اثبات ختم نبوت و زندگی مسیح نگاشت و بدین گونه طبق پیشگویی حاجی امدادالله مهاجر مکی در رد مسلک قادیانی نقش بسزایی ایفا کرد. ۷ - آثار علمیمهرعلی شاه آثار بسیاری پدید آورد که از آن جمله است: تحقیق الحق فی کلمه الحق (فارسی) در توحید؛ اعلای کلمه الحق، در مسائل اختلافی؛ فتاوای مرهیه که مجموعه فتاوی اوست؛ مکتوبات طیبات، دیوان مهر علی شاه اشعاری نیز به زبان‌های فارسی و پنجابی سرود. ۸ - وفاتمهر علی شاه پیوسته از افراط و تفریط دور ماند و کوشید تا ملت مسلمان هند با دوری از اختلاف‌های جانبی، یکپارچه گردند. در ۱۹۳۱ به حالت بیهوشی رفت ودر ۲۹ صفر ۱۳۵۶ ق/ ۱۱ مه ۱۹۳۷ دیده از جهان فروبست. [۱]
منشي محبوب عالم، اردو دایره المعارف اسلامیه، ج۲۱، ص۸۹۵-۸۹۷.
۹ - پانویس
۱۰ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، برگرفته از مقاله «مهر علی شاه گلروی». [[رده:علمای اهل سنت] |